Andere Klachten

Angst en paniek

Op zichzelf is angst een gezonde emotie. In een gevaarlijke situatie zorgt angst er namelijk voor dat je hierop reageert. Je lichaam komt in een bepaalde modus terecht dat de ‘vecht of vlucht reactie’ wordt genoemd. Dit betekent dat je lichaam zich klaar maakt om te gaan vechten of om weg te vluchten. Hier horen ook bepaalde symptomen bij, zoals hartkloppingen (om je bloed sneller te laten stromen), zweten, spierspanning, buik klachten en een snellere ademhaling. Als je echter last hebt van deze symptomen of van een gevoel van angst zonder dat er daadwerkelijk sprake is van een gevaarlijke situatie, kan er meer aan de hand zijn.

Bij angst of paniek klachten kan er een onderscheid gemaakt worden tussen verschillende soorten symptomen of stoornissen. Hieronder worden deze uiteen gezet.

Paniekaanval

Een paniekaanval is een tijdelijk gevoel van intense angst of gevoel van onbehagen. De symptomen bereiken meestal binnen tien minuten een maximum. De symptomen die je kunt ervaren tijdens een aanval zijn de volgende:

  • Hartkloppingen, bonzend hart of versnelde hartslag
  • Transpireren
  • Trillen of beven
  • Gevoel van ademnood of verstikking
  • Naar adem snakken
  • Pijn of onaangenaam gevoel op de borst
  • Misselijkheid of buikklachten
  • Gevoel van duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd of flauwte
  • Derealisatie (gevoel van onwerkelijkheid) of depersonalisatie (gevoel los van zichzelf te staan)
  • Angst de zelfbeheersing te verliezen of gek te worden
  • Angst dood te gaan
  • Verdoofde of tintelende gevoelens (zogenaamde paresthesieën)
  • Opvliegers of koude rillingen

Een paniekaanval voelt voor iedereen net weer anders en de beschrijvingen ervan zullen bijna nooit hetzelfde zijn. Ook de plaats waar iemand een paniekaanval heeft, verschilt. Sommige mensen hebben er vooral last van in openbare ruimtes, zoals de supermarkt of op straat. Bij andere mensen komt het vooral voor tijdens het autorijden of gewoon thuis. Hoe dan ook is een paniekaanval zeer vervelend en angstig om mee te maken. Soms durven mensen de straat niet meer op als ze in een openbare ruimte een aanval hebben gehad. Ze zijn dan bang opnieuw hier een aanval te krijgen. Deze vorm van angst heet agorafobie en wordt hieronder verder besproken.

Agorafobie of straatvrees

Mensen die last hebben van agorafobie zijn bang om op een plaats of in een situatie te zijn waarin ontsnappen moeilijk of genant kan zijn. Ook kan er angst zijn dat er geen hulp beschikbaar zou kunnen zijn in het geval van een onverwachte paniekaanval. Denk hierbij aan situaties als alleen buitenshuis zijn, zich te midden van een massa bevinden of in een rij wachten, op een brug staan of reizen met het openbaar vervoer. Door de hevige angst worden deze situaties vaak vermeden. Soms worden ze wel gedaan maar worden dan doorstaan met angst voor een paniekaanval of worden alleen gedaan samen met iemand anders. Vermijden is voor jezelf een logische stap na de angst. Je bent bang voor een situatie, zoals naar de supermarkt gaan. Je hebt daar al een paar keer een aanval gehad en weet zeker dat het de volgende keer ook weer zal gebeuren. Wat het gevolg hier echter van is, is dat de angst alleen maar groter wordt. De supermarkt wordt een soort berg waar je niet meer overheen komt. Door het vermijden ervaar je niet dat er niks ernstigs zal gebeuren in de supermarkt en dat het geen enge plek. Confrontatie met je angsten is dan ook een belangrijk onderdeel van behandeling bij agorafobie en paniekaanvallen.

Specifieke fobie

7,9% van de Nederlandse volwassenen tot 65 jaar heeft ooit in zijn of haar leven een specifieke fobie gehad. Bij vrouwen (10,3%) komt de specifieke fobie bijna dubbel zo vaak voor als bij mannen (5,5%) (bron: Trimbos instituut). Een specifieke fobie is angst voor een bepaald object of een bepaalde situatie. Hierbij is de angst overdreven en aanhoudend en wordt uitgelokt door de aanwezigheid van of denken aan een specifiek voorwerp of situatie. Als je wordt blootgesteld aan deze zogenaamde fobische prikkel veroorzaakt dat zonder uitzondering een angstreactie. Als het gaat om een specifieke fobie ben je er zelf wel bewust van dat de angst overdreven of onredelijk is. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende types fobieen:

  • Diertype: denk aan spinnen, slangen, honden etc.
  • Natuurtype: denk hierbij aan hoogten, storm, onweer, water etc.
  • Bloed-injectie-verwonding type
  • Situationeel type: denk hierbij aan vliegen, reizen met openbaar vervoer, autorijden, afgesloten ruimten etc.
  • Overig