Mindfulness: wat is het en hoe kan het gebruikt worden?

Mindfulness is een vorm van therapie dat positieve effecten kan hebben op het psychisch en lichamelijk welbevinden. Dit is gebleken uit honderden uitgevoerde en gepubliceerde studies. Mindfulness verbetert de kwaliteit van leven en helpt tegen allerlei klachten, zoals stress, depressie, angststoornissen en verslaving. Het heeft tevens een gunstig effect op slaapstoornissen en chronische pijn.

Mindfulness is letterlijk vertaald achtzaamheid en het bestaat uit twee componenten

1. Het sturen van de aandacht. Het doel is om van moment tot moment actief opmerkzaam te zijn op wat zich aandient via de zintuigen en in de vorm van gedachten. Als hulpmiddel wordt tijdens het oefenen vaak de aandacht gericht op het ademen. Het vermogen om afleidingen te herkennen en steeds weer terug te keren naar het onderwerp van de aandacht is eveneens een belangrijk aspect. De kernvaardigheid bij mindfulness is het doorbreken van de ‘automatische piloot’, van onze neiging te reageren zonder ons dat bewust te zijn.

2. De open en accepterende houding tegenover gedachten, gevoelens en lichamelijke reacties. Acceptatie ontstaat als we het onaangename toelaten, zonder beperkingen, zonder te evalueren, zonder pogingen iets vast te houden of weg te werken.

Door het beoefenen van mindfulness wordt het mogelijk de werkelijkheid te aanvaarden en bewust aandacht te geven aan jezelf en alles om je heen. Leven in het moment dus. Door je bewust te worden van automatismen en oordelen en deze los te laten, is het mogelijk innerlijke kalmte en rust te bereiken. Van oudsher wordt er gemediteerd om verschillende redenen. Bijvoorbeeld om spirituele redenen, om kalm te worden of om de geest leeg te maken. Dit zijn niet de doelen als je met mindfulness beter wilt leren omgaan met gevoelens en gewoonten. Een van de valkuilen is dan juist het gebruiken van mindfulness als ontspanning of afleiding om moeilijkheden even niet onder ogen te hoeven zien. Het streven is om een afwijzende houding tegenover onprettige gevoelens, gedachten te veranderen.

Oefeningen bestaan voornamelijk uit ademhalingstechnieken, maar ook het loslaten van storende gedachten (piekeren) is een onderdeel van mindfulness training. Deze vorm wordt ook wel Mindfulness based cognitive therapy (MBCT) genoemd, oftewel aandachtsgerichte cognitieve therapie. Hier is bijvoorbeeld een oefening een vorm van meditatie waar je je gedachten waarneemt zonder er op door te denken. Elke keer als je afgeleid bent, ga je weer terug naar het pure waarnemen van gedachten.

Ook voor online therapie is mindfulness geschikt aangezien er veel praktische oefeningen tussen zitten die de cliënt zelf thuis kan toepassen.